بسم الله الرحمن الرحیم

بخش سوم:

به طور کلی، می‎توان مفهوم نفاق، را به دو دسته اصلی تقسیم کرد: نفاق آشکار و نفاق پنهان یا به تعبیر دیگر، نفاق کبیر و نفاق صغیر.

فردی که آگاهانه میان مسلمین نفوذ می‎کند و قصد ضربه زدن بر آنان را دارد دارای نفاق کبیر است که باید شناسایی شده و با او برخورد شود.

اما معنای نفاق پنهان یا نفاق صغیر این است که برخی از ریشه‎های نفاق، مانند حسد، کبر و دروغ‎گویی در فرد وجود دارد و این باعث می‎شود که او در مقابل حق مقاومت کرده و به مخالفت با آن بپردازد. باید گفت ریشه تمام مخالفت‎ها با به خلافت رسیدن حضرت علی (علیه السلام) در صدر اسلام، “نفاق پنهانی” ‎ موجود در دل افراد بوده ‎است.

ذکر این نکته لازم است که در مقابل صحبت فوق، برخی این شبهه را وارد می کنند که مدیریت پیامبر دچار اشکال بوده که نتوانسته رذایلی را که باعث نفاق پنهان در افراد می‎شود از بین ببرد.

در پاسخ به این افراد باید گفت حضرت رسول از عرب جاهلی با تمام خصوصیاتی که در تاریخ آمده است، افرادی ساخت که حداقل روزی ۵ مرتبه خود را طهارت می کردند و وضو می گرفتند و نظافت برای آنها ارزش شده بود؛ به طور کل، مدت زمان رسالت حضرت رسول، آغاز مسیری بوده‎است که در آن امت اسلام تربیت می‎شدند؛ مسیری که در اصل باید بعد از پیامبر توسط ائمه ادامه پیدا می‎کرد که این حق از امامان غصب شده و  تربیت مسلمانان ابتر ماند.

در آیات مختلفی از قرآن کریم عبارت “یا ایها الذین آمنوا” بارها دیده شده‎است. برخی از علماء، منظور از “آمنوا” را شیعیان می‎دانند و به طور کل، منظور از مومن در قرآن را شیعه امیرالمومنین معرفی می‎کنند؛ در این صورت باید گفت  در جایی که قرآن می‎ فرماید يا أَيُّهَا الَّذينَ آمَنُوا آمِنُوا بِاللَّهِ وَ رَسُولِهِ وَ الْکِتابِ……(۱) یعنی  خداوند از شیعیان می‎خواهد که در اعتقادات خود عمیق شده و آن را محکم گردانند.

نکته‎ای که ذکر آن لازم می‎باشد این است که در اسلام ارتکاب برخی گناهان بسیار بزرگ، و به تعبیری گناه کبیره است؛ مانند غیبت که بدتر از زنا عنوان شده‎است. باید گفت اصلی‎ترین دلیل بزرگی این گناه، این است که ریشه ارتکاب آن، در نفاق قرار دارد و نفاق موجود در فرد، باعث انجام آن شده‎است.

در دسته بندیی که از سوی علامه مجلسی عنوان شده‎، اسلام همان شهادتین زبانی و اقرار ظاهری می‎باشد اما ایمان برتر از اقرار ظاهری و نیازمند اعتقاد قلبی و عمل خارجی است. در این مرحله فرد مومن باید ایمان خود را در عمل نشان دهد.(۲)

ایشان در توضیح نفاق می‎فرمایند: منافق کسی است که اظهار اسلام می کند و در باطن کافراست و اعتقاد قلبی و تسلیم درونی ندارد.(۳)

این معنای مشهور نفاق آن هم نفاق اکبر است که در ابتدا به صورت اجمالی به آن اشاره گردید.

در صدر اسلام نیز وجود افرادی مانند کعب الاحبار، که یهودی و یک خاخام یمنی بود و برای ضربه زدن به اسلام خود را مسلمان نشان داد و با جعل احادیث مختلفی که امروزه به اسرائیلیات معروف است، ضربات سنگینی به اسلام زد. شاگرد او به نام ابوهریره نیز، اقدامات استاد خود را ادامه داد و از این طریق به اسلام و مسلمانان ضربات سختی را وارد آورد.

بحث در این‎جا بررسی نفاق صغیر یعنی نفاق پنهان است که متاسفانه در بسیاری از مسلمانان وجود دارد و در صورت عدم مبارزه با آن، ریشه دوانده و بزرگ می‎شود و فرد را به سراشیبی ذلت و نابودی می‎کشاند.

عدم درمان ریشه های نفاق صغیر، می‌تواند تا آنجا انسان را به قهقرا ببرد که حتی از شمر که جانباز جنگ صفین بود و در رکاب امام علی (علیه‎السلام) می‌جنگید کسی بسازد که قاتل امام زمان وقت خود و ملعون تمامی تاریخ گردد.

روند حرکت انسان به سمت بدی تدریجی و بر طبق سنت استدراج است. ابتدا فکر گناه به ذهن او متبادر می شود و تدریج این خیال به عرصه عمل وارد می شود؛ در این صورت است که عمل فرد حتی عمل ثواب او نیز برای خدا نبوده و برای نفس می‎باشد.

نکته‎ای که ذکر آن لازم می‎باشد این است که دلیل خطر نفاق اصغر این می‎باشد که به سرعت به فرهنگ عمومی جامعه تبدیل می‎گردد. یعنی یک رفتار غلطی چون شکل دینی به خود می‎گیرد و لباس دین بر تن می‎کند، بین مردم رواج پیدا کرده و چون پنهان است اثراتی بسیار خطرناک‎تر و مخرب‎تر از کفر در جامعه به ‎جای می‎گذارد.

ادامه دارد …
برگرفته از  سخنرانی استاد رائفی پور با موضوع حقیقت نفاق/ فاطمیه ۹۴/ هیئت عشاق الحسین(علیه السلام)

پینوشت:
۱-    نساء/۱۳۶
۲-    بحار الانوار، ج ۶۸،ص ۲۴۱ ـ ۳۰۹
۳-    بحار الانوار، ج ۶۸، ص ۲۶۵

منبع: masaf.ir